Đặc điểm của thân atiso làm thực phẩm dưỡng chất

[Lan121]

Atiso được biết đến như một loại thực phẩm phổ biến để chế biến thành nhiều món ăn, và rất được nhiều người ưa chuộng. Không những thế, atiso còn có tác dụng tốt trong việc bảo vệ sức khỏe mọi người, giải nhiệt cho cơ thể và đặc biệt loại cây này còn giúp chống và ngăn ngừa một số bệnh ung thư, phục hồi chức năng của gan….

Đặc điểm của atiso:

Atiso là loại thảo mộc có thân lớn, sống nhiều năm, thân atiso cao từ 1 đến 2m, ngắn và thẳng, cứng, có khía và lông phủ trắng như bông.

Lá atiso to, dài, mọc so le nhau, mặt trên lá màu xanh lục, mặt dưới lá atiso có lông, cuống lá to và ngắn. Lá cây atiso dài từ 1m đến 1m2, rộng khoảng 50cm. Thời điểm thích hợp nhất để hái lá atiso làm thuốc khi sắp ra hoa hoặc vừa mới ra hoa. Bởi vì khi cây atiso ra hoa thì hàm lượng dưỡng chất giảm. Thông thường lá atiso được người dân Đà Lạt thu hái vào thời kỳ trước tết âm lịch tháng 1 hàng năm.



Hoa atiso hình đầu dạng tim, to, mọc ở ngọn, màu đỏ tím hoặc tím lơ nhạt, lá bắc ngoài của cụm hoa rộng, dày và nhọn, đế cụm hoa nạc phủ đầy lông tơ, mang toàn hoa hình ống. Cụm hoa và lá bắc có phần gốc nạc, ăn được,  thường được dùng làm rau ăn và làm thuốc. Nụ hoa atiso là một khối hình quả tim có kích thước khoảng 8-15 cm, bao gồm các lá đài, cánh hoa và nhị hoa xếp chặt như bắp cải, chứa nhiều chất bổ dưỡng và là phần chính yếu được dùng làm rau ăn.

 Các bộ phận cây Actiso được dùng làm rau:

– Đọt và lá non dùng làm rau: Đọt và lá non trong cuộn chưa nở được dùng làm rau luộc, xào hay nấu ở khu vực Địa Trung Hải.

-Thân non được dùng làm rau: Ở Mỹ đoạn thân non của cây Actiso có đường kính khoảng 5-10 mm được dùng làm rau bằng cách cạo bỏ lớp gai ở vỏ và dùng trong các món hấp hoặc nấu. Trong quá trình nấu phần thân cây Actiso non chuyển từ màu xanh sang màu nâu do các enzym oxy hóa chất diệp lục, để chống sự đổi màu có thể cho thêm chất chua như chanh, dấm.



– Nụ hoa cây Actiso dùng làm rau

Bộ phận của cây atiso được dùng làm rau ăn phổ biến trên khắp thế giới là nụ hoa chưa nở bao gồm đế mang hoa, các lông tơ, và các lá bắc (có phần gốc mềm màu trắng bao chung quanh).

Trong 100g bông Actiso, có chứa: 3 – 3,15 g protein, 0,1-0,3 g lipid, 11-15 g glucid (chủ yếu là inulase) và 82 g nước.

Hoa atiso có tác dụng bổ dưỡng, kích thích tiêu hóa, lợi gan mật, trợ tim, lợi tiểu, thường dùng nấu canh. Khi nấu chú ý không dùng nồi gang hoặc nồi nhôm vì hoa sẽ bị đắng, khó ăn.

Các bộ phận cây Actiso được dùng làm thuốc

Hiện nay, người ta trồng cây Actiso không những chỉ dùng lá bắc và đế hoa để ăn mà còn dùng làm thuốc

 Kỹ thuật sơ chế Actiso

Trong lá, hoa và thân, rễ của cây Actiso chứa nhiều enzym (men) oxy hóa. Sau khi hái, các enzym sẽ hoạt động mạnh, phá hủy các hoạt chất chứa trong dược liệu. Vì vậy phải nhanh chóng diệt men để ổn định hoạt chất bằng các phương pháp sau:

– Hấp 5 phút trong hơi cồn sôi rồi phơi hoặc sấy khô ngay.

– Ngâm trong dung dịch NaCl 5% (muối ăn) rồi phơi hoặc sấy khô ngay.

– Nếu không nhanh chóng diệt men mà chỉ phơi sấy khô dược liệu theo phương pháp thông thường thì 80 – 90% hoạt chất có trong Actisô bị phá hủy (đó là điều các nhà sản xuất chế phẩm Actiso phải quan tâm).

Theo Đông y:

– Lá cây Actiso có vị đắng, có tác dụng lợi tiểu và được dùng đề điều trị bệnh phù và thấp khớp. Ngoài việc dùng đế cụm hoa và lá để ăn, Actiso được dùng làm thuốc thông tiểu tiện, thông mật, chữa các bệnh suy gan thận, viêm thận cấp và mạn tính, sưng khớp xương.

Người ta còn dùng thân và rễ Actiso thái mỏng, phơi khô, công dụng như lá.

Thuốc có tác dựng nhuận tràng và lọc máu nhẹ đối với trẻ em.

Bộ phận dùng là lá tươi hoặc khô, đem sắc hoặc nấu cao lỏng, với liều 2-10g lá khô một ngày, có khi chế thành cao mềm hay cao khô đề bào chế thuốc viên, thuốc tiêm dưới da hay tĩnh mạch. Có thể chế thành dạng cao lỏng đặc biệt dùng dưới hình thức giọt.

Lá tươi hoặc khô sắc hoặc nấu thành cao chữa bệnh về Gan (gan viêm mạn, da vàng), thận viêm cấp và mạn, sưng khớp xương. Thuốc có tác dụng nhuận trường và lọc máu nhẹ đối với trẻ em.

 Thân và rễ cây Actiso thái mỏng, phơi khô, công dụng giống lá.



Hoa cây Actiso dùng trong các trường hợp đau gan, đau dạ dày, ăn uống không tiêu, sản phụ ít sữa, tiểu đường thống phong, thấp khớp, suy nhược cơ thể…

Hoa cây Actiso có tác dụng hạ cholesterol và urê trong máu, tạo mật, tăng tiết mật, lợi tiểu, thường được làm thuốc thông mật, thông tiểu tiện, chữa các chứng bệnh về gan, thận.

Trong y học dân gian cụm hoa được dùng trong chế độ ăn của bệnh nhân tiểu đường vì nó chỉ chứa lượng nhỏ tinh bột, carbonhydrat gồm phần lớn là inulin.

Các cảnh báo!

Không nên lạm dụng nguồn rau và trà từ cây Actiso, nếu ăn và uống quá mức sẽ có những biến chứng phụ do Actiso gây ra như hại gan, có thắt cơ trơn của hệ tiêu hóa, trướng bụng, cơ thể mệt mỏi.

Các bác sĩ cảnh báo, mọi người không nên lạm dụng atiso. Một ngày chỉ nên dùng 10 – 20 g sắc với nước nếu dùng tươi, 5 – 10 g nếu dùng khô. Với loại trà đóng gói cũng chỉ nên uống 2 – 3 túi mỗi ngày là đủ.