Mâm cỗ cưới trong ẩm thực Hà Nội xưa

[tungyoung]

Ẩm thực Hà Nội là nơi hội tụ tinh hoa từ rất nhiều vùng miền khác nhau. Tuy nhiên không vì thế mà nó bị lu mờ, ngược lại văn hóa ẩm thực của mảnh đất Hà Nội nghìn năm văn hiến đã tạo được cho mình một bản sắc rất riêng.

Hào hoa mà thanh lịch như chính con người nơi đây. Theo đó, cỗ cưới của người Hà Nội mà đặc biệt là cỗ cưới Hà Nội xưa có rất nhiều điểm khác biệt so với các vùng miền khác. Người Hà Nội thường ngày vốn đã cầu kỳ trong chuyện ăn uống. Vào các dịp lễ tết hay khi nhà có việc, mâm cỗ càng được chú trọng bởi nó không đơn thuần chỉ là chuyện ăn mà cao hơn nó thể hiện bộ mặt của gia đình, dòng tộc. Cưới hỏi là việc lớn, việc hệ trọng trong đời, nên dù thời nào, với người Hà Nội việc lo chu toàn cho lễ cưới mà đặc biệt là mâm cỗ là việc luôn được lưu tâm hàng đầu.

Một đám cưới của người Hà Nội những năm đầu thế kỷ 20

Vào khoảng đầu những năm 20 của thế kỷ trước, khi xã hội có sự phân cấp giàu nghèo rõ ràng thì cũng là lúc xung quanh ẩm thực cỗ cưới của người Hà Nội có nhiều chuyện để nói nhât. Nhà giàu, mâm cỗ cưới bao giờ cũng phải đủ bốn bát, sáu đĩa. Theo quan niệm của thời bấy giờ, con số 10 tròn trĩnh tượng trưng cho lời chúc hạnh phúc trọn vẹn cho đôi vợ chồng mới. Sáu đĩa bao gồm: Một đĩa thịt gà úp lật quân cờ vàng rượi, một đĩa thịt lợn quay xếp hình cánh hoa đều tăm tắp, một đĩa giò lụa , một đĩa chả quế, thêmmột đĩa xôi gấc, một đĩa nộm thập cẩm. Bốn góc mâm là bốn bát canh bao gồm: một bát măng hầm, một bát mọc nấu thả, một bát chim bồ câu hầm hạt sen, và một bát mực nấu rối gồm xu hào, cà rốt thái chỉ, trứng tráng thái chỉ, giò lụa thái chỉ, mực khô thái chỉ xào cháy cạnh với nước mắm đường... Đó là chưa kể đến các loại đĩa bát phụ như đĩa rau thơm, chanh, ớt, nước mắm hạt tiêu ... Ngoài ra, nhà nào sang còn có thêm đĩa hoa quả tráng miện hay đĩa chè kho. Mỗi mâm đặt 1 chai rượu trắng và 6 chiếc chén nhỏ bằng hạt mít cho khách uống rượu.

Với người Hà Nội xưa, mâm cỗ cưới không đơn thuần chỉ là chuyện ăn mà cao hơn

nó thể hiện bộ mặt của gia đình, dòng tộc.

Với người Hà Nội xưa, mâm cỗ cưới trong ẩm thực Hà Nội xưa không đơn thuần chỉ là chuyện ăn mà cao hơn nó thể hiện bộ mặt của gia đình, dòng tộc. Đó là cỗ cưới nhà giàu, thường xuất hiện ở những phường phố có truyền thống ăn cỗ to như phố Hàng Ðào, Hàng Bạc trong trung tâm phố cổ hay ở làng Ngũ Xã bên hồ Trúc Bạch. Ðương nhiên, những đám cưới của các gia đình nghèo thì tùng tiệm hơn, có thể gồm từ 6 đến 8 món. Nhưng nhất thiết không thể thiếu hai món chủ đạo là thịt gà luộc và xôi gấc -hai món biểu trưng cho sự thịnh vượng, may mắn và hạnh phúc.

Thịt gà luộc lá chanh và xôi gấc là hai món không thể thiếu trong bất cứ mâm cỗ cưới nào

Như có một quy ước ngầm, ẩm thực trong cỗ cưới của người Hà Nội tuân theo quy trình nhất định. Bắt đầu ngồi vào mâm, khách bao giờ cũng đợi chủ nhà có lờ mời rồi mới mời lại nhau. Trong mâm luôn có một người của gia đình hay họ hàng nhà đám ngồi lẫn thay chủ nhà tiếp khách, rót rượu. Sau khi rời mâm cỗ, chủ nhà mời khách ra bàn uống trà, ăn trầu, cắn hạt dưa, hạt bí chung vui cùng gia chủ.
Trải qua thời gian, do sự phát triển của kinh tế cùng lối sống công nghiệp hóa, mâm cỗ cưới trong ẩm thực Hà Nội vì thế mà cũng có nhiều thay đổi. Tuy không còn câu lệ như các cụ ngày xưa song không vì thế mà cỗ cưới ngày nay bớt đi sự cầu kỳ và chăm chút. Dù tự làm hay đặt tiệc, gia đình nhà đám cũng luôn lưu tâm đến chất lượng cỗ cũng như đón tiếp khách mời rất chu đáo.